آشنایی با “بازنشستگی” در قانون بیمه و کار

بازنشستگی یکی از مراحل مهم زندگی هر شخصی به شمار می‌رود. دوران بازنشستگی باید توأم با آرامش و به دور از دغدغه های معمول در مورد معیشت و زندگی باشد کسانی که برای این دوران برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نمودند قطعاً دوران بازنشستگی را در آرامش خاطر سپری می‌کنند.

در حقوق تامین اجتماعی مقررات مربوط به بازنشستگی کارگران و بیمه‌شدگان برای نخستین بار در قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران مصوب سال ۱۳۳۱ پیش‌بینی شده است و فصل هفتم قانون تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ از مواد ۷۶ الی ۷۹ مربوط به شرایط بازنشستگی و نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی را دارد که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی جهت منافع بیمه‌شدگان اصلاحات قابل توجهی در مقررات مربوطه صورت گرفته است.

از مهمترین اهداف تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گرفتن بیمه شدگان و بیمه پردازی، دریافت مستمری در دوران بازنشستگی، ایام پیری و ناتوانی و تأمین معاش بیمه شده و خانواده آنهاست.

درخواست بازنشستگی بیمه شدگان شامل چند نوع می‌باشد که عبارتنداز:

الف- درخواست بازنشستگی توسط بیمه شده: ( اختیاری )

یکی از الزامات مشمولین جهت استفاده از تعهدات بلند مدت ارائه درخواست بازنشستگی است لذا کلیه بیمه‌شدگان جهت بهره مندی از مستمری بازنشستگی باید شخصاً پس از مراجعه به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی که آخرین بیمه پردازی وی در آن شعبه برقرار است درخواست خود را که یک فرمت مخصوص می‌باشد را پس از تکمیل، ارائه نموده و ثبت دبیرخانه مربوطه نمایند.

ب- درخواست بازنشستگی از طرف کارفرما: ( اجباری )

کارفرما می‌تواند بازنشستگی بیمه شدگانی که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قانون تامین اجتماعی (حداقل ۶۵ سالگی) به کار خود ادامه داده‌اند را از سازمان تقاضا نماید.

در حال حاضر در قانون تامین اجتماعی جمهوری اسلامی ایران انواع بازنشستگی وجود دارد که هنگام درخواست بازنشستگی عوامل و شرایطی از جمله سوابق لازم پرداخت حق بیمه و بیمه پردازی، سن بیمه شده و شرایط کار از جمله سخت و زیان‌آور بودن کار و غیره تعیین‌کننده می‌باشند، در این مطلب به بیان شرایط بازنشستگی عادی مردان و زنان می پردازیم .

شرایط لازم برای بازنشستگی عادی

لذا بیمه شدگان در صورت احراز شرایط ذیل به صورت عادی می‌توانند از مستمری بازنشستگی برخوردار شوند.

۱-بیمه شدگانی که حداقل ۲۰ سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخت کرده باشند و سن مرد به ۶۰ سال تمام و سن زن به ۵۵ سال تمام رسیده باشد ( اصلاحیه ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوبه ۱۴/۷/۱۳۸۰) به موجب جزء ۳ بند (ب) قانون اصلاح تبصره دو الحاقی به ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۴/۷/۱۳۸۰مجمع تشخیص مصلحت نظام، حداقل سابقه پرداخت حق بیمه مقرر در ماده ۷۶ قانون یعنی ۱۰ سال به صورت پلکانی افزایش و به ازاء هر سال از تاریخ تصویب یکسال اضافه گردیده به نحوی که در یک فرآیند ۱۰ ساله، حداقل به ۲۰ سال ارتقاء یافته است. در طول این ایام هر زمان که بیمه شده حداقل شرایط مقرر در ماده ۷۶ قانون ( ۱۰ سال سابقه و ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال سن برای زنان ) را احراز نماید، سابقه مقرر در جزء ۳ بند ب ماده واحده مذکور در آن زمان جایگزین ۱۰ سال سابقه مورد نظر در ماده ۷۶ قانون شده و از تاریخ مذکور به بعد زمانی که بیمه شده درخواست بازنشستگی نماید علاوه بر داشتن شرط سنی مقرر در قانون حداقل سابقه مندرج در جدول زیر را نیز باید داشته باشد.

از تاریخ لغایت حداقل سابقه

۱۴/۷/۸۱ ۱۳/۷/۸۲ ۱۱ سال

۱۴/۷/۸۲ ۱۳/۷/۸۳ ۱۲ سال

۱۴/۷/۸۳ ۱۳/۷/۸۴ ۱۳ سال

۱۴/۷/۸۴ ۱۳/۷/۸۵ ۱۴ سال

۱۴/۷/۸۵ ۱۳/۷/۸۶ ۱۵ سال

۱۴/۷/۸۶ ۱۳/۷/۸۷ ۱۶ سال

۱۴/۷/۸۷ ۱۳/۷/۸۸ ۱۷ سال

۱۴/۷/۸۸ ۱۳/۷/۸۹ ۱۸ سال

۱۴/۷/۸۹ ۱۳/۷/۹۰ ۱۹ سال

۱۴/۷/۹۰ به بعد ۲۰ سال

۲- افرادی که ۳۰ سال تمام کار کرده و در هر مورد حق بیمه مدت مذکور را به سازمان تامین اجتماعی پرداخته باشند در صورتی که سن مردان ۵۰ سال و سن زنان ۴۵ سال تمام باشد می‌توانند تقاضای بازنشستگی نمایند.

۳- بیمه شدگانی که دارای ۳۵ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه باشند بدون شرط سنی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.

۴- زنان کارگر با داشتن ۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن به شرط پرداخت حق بیمه با ۲۰ روز حقوق می‌توانند بازنشسته شوند.

در تمامی موارد فوق الذکر در خصوص بازنشستگی بیمه شده، بصورت ارادی و اختیاری بوده و می‌توانند برقراری بازنشستگی عادی را انتخاب کنند.

*برگرفته از کتاب “حقوق کارگران و بیمه شدگان در قوانین و مقررات کار و تامین اجتماعی”.

نویسنده :صادق قنواتی