سنگ نگاره های ایذه وضعیت خوبی ندارند

تاریخ الیمایی ها در برابر باد

شهلا منصوری
تاریخ انتشار: چهارشنبه 20 اردیبهشت 1402 | 10:45 ق.ظ
تاریخ الیمایی ها در برابر باد زمان مطالعه: ۵ دقیقه نخبگان- شهلا منصوری: یک فعال میراث فرهنگی از وضعیت وخیم نقش برجسته های ایلامی شهر ایذه خبر داد و اعلام کرد که عوامل انسانی و عوامل طبیعی، میراث این سرزمین را با خطر جدی روبه رو کرده است. فعالان و دوستداران میراث فرهنگی نگرانند با شرایط موجود، آرزوی جهانی شدن بر دل آنها بماند، اما […]
زمان مطالعه: ۵ دقیقه

نخبگان- شهلا منصوری: یک فعال میراث فرهنگی از وضعیت وخیم نقش برجسته های ایلامی شهر ایذه خبر داد و اعلام کرد که عوامل انسانی و عوامل طبیعی، میراث این سرزمین را با خطر جدی روبه رو کرده است. فعالان و دوستداران میراث فرهنگی نگرانند با شرایط موجود، آرزوی جهانی شدن بر دل آنها بماند، اما مدیر پایگاه میراث آیاپیر می گوید: طی روزهای آینده کارشناس ثبت جهانی و تعدادی از مدیران ستادی به ایذه می آیند تا بتوانیم این پرونده را به مرحله پیش نویس برسانیم، تا ارزیابان برای تهیه گزارش وارد عمل شوند.

شهرستان ایذه، به واسطه تاریخ کهن، نقوش برجسته مختلفی از دوره های مختلف ایلامی تا الیمایی دارد و به این واسطه به موزه روباز نقش برجسته معروف شده است. شهری که بخشی از آثار تاریخی آن از سال ۱۳۸۵ در فهرست موقت یونسکو در ایران قرار گرفته و مردم و مسئولان خوزستانی امیدوارند که بتوانند این شهر تاریخی را در فهرست آثار جهانی به ثبت برسانند. در تمام این سال ها آنها تلاش کرده اند موانع موجود در روند پرونده را رفع کنند اما برخی سودجویان، حفاران غیرمجاز، قاچاقچیان، افراد ناآگاه به میراث فرهنگی، پدیده های جوی و عوامل طبیعی، میراث این سرزمین را با خطر روبه رو کرده است.

وضعیت وخیم نقش برجسته ها

مجتبی گهستونی، فعال میراث فرهنگی با اشاره به وضعیت وخیم سنگ نگاره های ایلامی شهر ایذه به «ایران» می گوید: با وجود ارزش و اهمیت شهرستان ایذه، سنگ نگاره های ایلامی و الیمایی در محوطه های کول فرح، شهسوار، اشکفت سلمان و خنگ اژدر در وضعیت بدی قرار دارند. گهستونی بیان می کند: بسیاری از این سنگ نگاره ها در فهرست آثار ملی ثبت شده اند، برخی هم مثل نقش برجسته «اشکفت سلمان» قدمت شان تا حدود ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد می رسد. او اظهار می کند: برخی از این سنگ نگاره ها با یادگاری نویسی زخم شده اند. نقش برجسته های «کول فرح» هم به دلیل قرارگیری در فضای باز، در معرض نور و آفتاب روند تخریب و آسیب شان شدت گرفته است. عوامل جوی و عوامل طبیعی مثل باد، باران و آفتاب باعث شده که شکاف و ترک های عمیقی بردارند. سطح برخی از آنها را گل سنگ پوشانده و برخی از آنها دیگر محو شده است.

به گفته این فعال میراث فرهنگی، علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی نیز به تخریب آنها دامن زده است. یکی از آثار محو شده به واسطه تعرض انسانی نقش برجسته مرد هرکول فالح در شهرستان ایذه است. مردی که روی یک دست لم داده و کاسه ای در دست دارد که برای همیشه محو شد. او می گوید: نقش برجسته آثار شیوند که بخشی از آن تخریب شد یا رنگ آمیزی هایی که درگذشته در اشکفت سلمان انجام شد، نمونه هایی از تعرض انسانی است.

گهستونی، می گوید: حتی دست کشیدن یا لمس به وسیله دست انسان، آسیب هایی به این آثار زده است که روی نقش برجسته ها ماندگار شده اند. او ادامه می دهد: ایذه طی ۲۰ سال گذشته جزو کانون های ثبت جهانی بود اما به دلایل مختلف از جمله اینکه استان های دیگر ثبت جهانی ندارند و اولویت به آنها اختصاص دارد، متاسفانه همتی برای ثبت جهانی این آثار وجود نداشت. در حالی که این شهر همیشه کاندیدای ثبت جهانی بوده است.

پایگاه آیاپیر

گهستونی درخصوص پایگاه آیاپیر می گوید: این پایگاه توجه به این نقش برجسته ها را اولویت قرار داد و به رصد، حفاظت، کاوش و مرمت می پرداخت و طرح های گردشگری را لحاظ می کرد، اما متاسفانه این پایگاه نیز دستخوش تغییرات مدیریت قرار گرفت و به دلیل نبود امکانات و کارشناسان زبده و کافی آسیب دید.

به گفته او، سال های متمادی یک نقش برجسته باجول در حیاط اداره میراث فرهنگی ایذه نگهداری می شد و در چند سال اخیر موزه آثار تاریخی راه اندازی شد و آثار مهمی در آن جای گرفت اما در کوتاه ترین زمان ممکن مورد بی توجهی قرار گرفت و بیشتر اوقات سال تعطیل است. این پایگاه حفاظتی در شرایط بسیار بغرنجی قرار دارد.

وی با اشاره به تاکید دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی در مورد حفظ آثار تاریخی استان، می گوید: این نهاد بارها تاکید کرده است مسئولان خوزستان باید با توان بیشتر در رفع موانع پرونده های ثبت جهانی آثار تاریخی وارد عمل شوند. گهستونی معتقد است: اگر مسئولان ارشد و شهری شهرستان ایذه به نقش برجسته ها و سنگ نگاره ها بی توجهی کنند این شهر باستانی و بااهمیت تاریخی که روزگاری برای خود پایتخت بوده، نه تنها ثبت جهانی نمی شود بلکه به مرور آثار تاریخی این شهر برای همیشه نابود می شود و از ارزش های فرهنگی ایذه کاسته می شود.

این فعال میراث فرهنگی برخی درخواست ها را در خصوص ایذه در اولویت می داند و می گوید: رها شدگی و بی در و پیکر بودن تمام محوطه های باستانی ایذه بسیار نگران کننده است باید برای این محوطه های مهم ایران که جایگاه ویژه ای در تاریخ ایران دارند، ارزش خاصی قائل شد. به همین دلیل باید در وهله نخست، ثبت جهانی ایذه در اولویت قرار بگیرد، کارشناسان میراث فرهنگی، مرمتگران و یگان حفاظتی مورد تقویت قرار بگیرند، زیرا قاچاقچیان، سودجویان و سوداگران اشیای عتیقه به راحتی در حال غارت محوطه های باستانی ایذه هستند و گویی چیزی به نام نیروهای یگان حفاظت وجود خارجی ندارد.

فعالیت های صورت گرفته

مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر ایذه به «ایران» می گوید: گمانه زنی هایی برای تعیین عرصه، حریم و حفاظت نگارکنده های کول فرح و خنگ اژدر انجام شده، ازجمله این فعالیت ها می توان به کاوش های باستان شناسی هیات ایران و ایتالیا و مطالعات اسکن و لیزر هوشمند سه بعدی دستی توسط این هیات از سوی دانشگاه پلی تکنیک تورینو اشاره کرد.

مهدی فرجی می گوید: خنگ اژدر در منطقه ای بین روستا و کوه و در یک دره واقع شده است. متاسفانه عده ای افراد سودجو برای ساختمان سازی از این منطقه، خاک برداشت کرده اند و به همین دلیل در برخی جاها فرونشست زمین اتفاق افتاده است.او با بیان اینکه خنگ اژدر، جایگاه یک رویداد بزرگ است، می گوید: در حال حاضر مطالعات برای عرصه، حریم و منظر تاریخی به پایان رسیده و آسیب شناسی نیز صورت گرفته است، همچنین تعیین حریم نقش برجسته های کلیدی، شهسوار، کول فرح، اشکفت سلمان، و بنای معروف طاق طویله، توسط وزیر میراث فرهنگی ابلاغ و مصوب شد. برآوردی هم برای مرمت چند بنای مهم شهرستان ایذه و ساماندهی محوطه شمی صورت گرفته که برنامه هایشان به استان اعلام شده و به زودی برای اجرا، تامین اعتبار می شود.

تعامل و همکاری ارگان ها

فرجی می گوید: حفاظت از این منطقه فقط وظیفه میراث فرهنگی نیست. نیاز به تعامل و همکاری تمام سازمان ها، ارگان ها و درک مردم منطقه دارد. یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز نیاز به امکانات لازم ازجمله خودرو، لباس و تجهیزات مناسب دارد. همکاری و تعامل وجود دارد اما کافی نیست.این مسئول درخصوص حفاظت نیز می گوید: سایبان های قبلی آسیب دیده بودند که برچیده شدند و سایبان های جدیدی نصب و دایر شد تا جلوی بارندگی ها را بگیرد، همچنین پروژه های ساماندهی کول فرح و اشکفت سلمان تحت عنوان بهسازی جایگاه های گردشگری ایذه از طریق اعتبارات استانی در حال انجام است.

برش

حتی دست کشیدن یا لمس به وسیله دست انسان، آسیب هایی به این آثار زده است که روی نقش برجسته ها ماندگار شده اند.

منبع : ایران

آخرين اخبار
پر بحث ترين
اینستاگرام نخبگان
محل كد آمار