هواشناسی خاموش در خشکسالی نوشته ای از داریوش بهارلویی

این روزها هواشناسی استان خوزستان روزانه نسبت به اعلام درجه حرارت و یا پیش بینی آن اقدام می کند . در علوم جوی ، پیش بینی درجه حرارت از ساده ترین ها و بارش از پیچیده ترین آنهاست . بررسی حواشی و اخبار مختلف نشان می دهد سازمان هواشناسی بر عکس دوره سیلاب ، گویی در حاشیه امن خشکسالی قرار گرفته و در بحرانهای موجود ، کوچکترین عکس العملی از خود بروز نداده است . هر چند بر حسب وظایف قانونی نیز دلیلی بر آن شاید نباشد ، اما متخصصان می داند پیش بینی های این سازمان اثری مهم در نحوه رفتار و سیاست های آبی دارد . بارش ها به سبب تغییر پذیری، سخت در مدل های پیش بینی خود را به دام می اندازند و هر چه طول زمان پیش بینی فزونی گیرد ، سختی کار بیشتر می شود . مطالعه گزارشات پیش بینی هواشناسی نشان می دهد، زمانی کمبود بارش ها در افق طولانی مدت فصل بهار اعلام شده که برای عکس العمل های بلند مدت و تغییر الگوی رفتاری بهره برداری آب فرصت اندکی در اختیار بوده است . تمام برنامه ریزی های آبی بر حسب چشم اندازی است که پیش بینی های هواشناسی در بازه های زمانی کوتاه تا بلند مدت ارائه می نمایند . سیاست گذاری در نگهداشت و یا رهاسازی آب وابستگی عمیقی به این پیش بینی ها دارد . با افزایش دقت آنها به همان نسبت امید می رود که برنامه ها در آب بهتر و مناسب تر گردد . مطالعه فصلنامه های پیش یابی این سازمان نشان می دهد که در اسفندماه سال ۱۳۹۹ ، برای اولین بار هواشناسی کشور، الگوهای کاهش بارش در منطقه جنوب غرب و زاگرس را پیش بینی و منتشر کرده است . به لحاظ فنی و در نظر داشتن نحوه زراعت در استان خوزستان ، در این تاریخ به سبب کشت غالب و وسیع پاییزه خوزستان و نیاز آبی که در اسفند و اوایل فروردین به اوج خود می رسد ، امکان کنترل آب و جیره بندی آن عملا میسر نبوده و دانستن وقوع کم آبی، اثری در شیوه رهاسازی و مدیریت آب نخواهد داشت . چرا که هر گونه کاهش رهاسازی و کمبود آب به سرعت تاثیر خود را بر میزان عملکرد محصول گذاشته و کشاورزان را با خسارت شدید روبرو می نماید. از این منظر انتقال پیامدهای تشدید کم آبی به ماههای گرم چه تمایل داشته باشیم و چه نه ، اتفاقی است که رخ میدهد و سازمان آب و برق خوزستان به عنوان متولی مدیریت آب، راهی جز انتخاب این گزینه و پذیرش ریسک پر خطرآن ندارد . اتفاقی که در بهار و تابستان امسال شاهد آن هستیم دقیقا محصول چنین رویکردی است . نمی توان به هیچوجه آب و برق خوزستان را در این خصوص مورد ملامت قرار داد . انتخاب و اعمال نظر بین آسیب فراوان به کشت غالب منطقه و یا نگهداشت آب برای کاهش آسیب های خشکسالی ، وظیفه این مجموعه نیست و او نمی تواند چنین تصمیمی را بگیرد . این امر به برنامه های کلان استانی در برابر مواجه به بحرانها مرتبط است که باید نقشه و پلانی از پیش تعریف شده برای آن داشته باشند . به هرشکل در حال حاضر قدرت علوم جوی در کشور به این میزان است و نمیشود آنها را نیز محکوم به تاخیر در اعلام نمود . اما باید پذیرفت این موضوع به هر شکل دارای تبعاتی است . خلاصه بحث آن می شود که توجه و سرمایه گذاری در بخش پیش یابی های آب و هواشناسی باید به جد و بدون تاخیر انجام گیرد .اگر خواهان کاهش بلایا و آمادگی برای رویارویی و تعدیل رنج مردم هستیم،گریزی از این سرمایه گذاری هر چقدر پر هزینه وجود ندارد .