اعتدال نخبگان_آذین بهرامی؛ کارشناس مامایی و بهداشت خانواده: کاهش نرخ تولد در ایران دیگر یک هشدار آینده‌نگرانه نیست بلکه واقعیتی جاری و قابل اندازه‌گیری است.
بر اساس آمار رسمی تولدهای ثبت‌شده در سال ۱۴۰۳ به کمتر از یک‌میلیون نفر رسیده است؛ آماری که کشور در پنجاه سال اخیر تجربه نکرده بود.
این در حالی است که طی یک دهه گذشته سیاست‌گذاران کشور تلاش‌های متعددی را برای افزایش نرخ باروری در پیش گرفته‌اند؛ از ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی تا محدودسازی روش‌های پیشگیری از بارداری و ارائه قانون جدیدی در مجلس شورای اسلامی بنام حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال ۱۴۰۰.
اما چرا این سیاست‌ها به نتیجه نرسیده‌اند؟
به‌عنوان یک کارشناس مامایی و بهداشت خانواده باید تأکید کنم که نرخ باروری بیش از آن‌که تابع محرک‌های اداری و آیین‌نامه‌های بخشنامه‌ای باشد درگیر بافت پیچیده‌ای از متغیرهای اقتصادی، فرهنگی و روانی جامعه است. امروزه فرزندآوری نه یک انتخاب ساده زیستی بلکه تصمیمی عمیقاً متاثر از آینده‌نگری، امنیت اقتصادی، ثبات شغلی و کیفیت زندگی خانوارهاست.
زن و شوهرهایی که روزانه با تورم و بیکاری یا نبود سرپناه مناسب دست‌وپنجه نرم می‌کنند به‌سختی می‌توانند مسئولیت تربیت فرزندی دیگر را بپذیرند. در عین حال زنان تحصیل‌کرده امروز خواهان نقشی برابر در ساختار اجتماعی هستند و این به‌معنای آن است که سیاست‌های فرزندآوری نمی‌توانند از دل توصیه‌های سنتی و بسته‌های حمایتی ناکافی پاسخ مطلوبی بیابند.
واقعیت دیگر افزایش سن ازدواج و کاهش تمایل به فرزند دوم و سوم در میان خانواده‌هاست. زوج‌ها اگر هم صاحب فرزند شوند به‌سختی به بیش از یک فرزند رضایت می‌دهند و نگرانی از آینده، تحصیل، سلامت و تامین مالی فرزندان آنان را به انتخابی محافظه‌کارانه سوق می‌دهد.
در این میان، تأکید بیش از اندازه بر کاهش دسترسی به خدمات تنظیم خانواده بدون ایجاد بسترهای جایگزین حمایتی موجب می‌شود که زنان در مناطق محروم‌تر با بار بارداری ناخواسته و سقط‌های غیرایمن مواجه شوند.
افق بلندمدت این کاهش زاد و ولد عبور کشور از پنجره جمعیتی است.
با کاهش ورودی نیروی کار و بالا رفتن بار وابستگی سالمندان ساختار جمعیتی ایران به‌زودی وارد مرحله‌ای از آسیب‌پذیری خواهد شد که با ابزارهای سطحی قابل درمان نیست و برای برون‌رفت از این وضعیت سیاست‌گذاری‌ها باید تغییر کنند.
و فراموش نکنیم که فرزندآوری در نهایت یک انتخاب است نه اجبار و سیاستی موفق است که این انتخاب را ممکن و امن می کند.
